Pittige boodschap
Vooropgesteld: horen dat je woning gerenoveerd moet worden, is per definitie ingrijpend - zéker voor de inwoners van de Van der Pekbuurt. Zij weten tenslotte al jaren dat het te gebeuren staat en hebben er lang op moeten wachten. Daar komt bij kijken dat ze zelf niet de regie hebben over bijvoorbeeld de planning en daar dus moeilijk op kunnen sturen. Dat ís ook een pittige boodschap. Bovendien gaat het gepaard met onzekerheid: je weet pas of de buurt nog als ‘thuis’ voelt, als je weer terugkeert. Misschien is er wel veel veranderd? Dat zorgt voor onrust, niet in de laatste plaats omdat sommige bewoners het simpelweg niet eens zijn met onze plannen. Om die redenen is wederzijds vertrouwen van groot belang.
Bewoners betrekken bij iedere stap
Om aan dat vertrouwen te bouwen, zetten we vol in op participatie: bij iedere stap die voor hen van belang is, betrekken we een groep bewoners die erover wil meedenken. Dit kan een bewonerscommissie zijn, de lokale huurdersvereniging of een projectcommissie.
Groot project faseren
Een voorbeeld van hoe zo’n participatietraject eruitziet, vind je in deze wijk in Amsterdam-Noord. Vanwege de grootte van dit project (ongeveer 1100 woningen) voeren we de renovatie gefaseerd uit per ‘cluster’. Ieder cluster krijgt een kleur: rood, paars, geel, enzovoorts, en bestaat uit gemiddeld honderd woningen. Door de uitvoering van de buurt gefaseerd op te pakken, zorgen we niet alleen dat het project makkelijker uitvoerbaar is, maar ook voor korte lijntjes met de bewoners. Bovendien kunnen we op deze manier de dingen die we leren, toepassen in volgende clusters.
Vooraf afspraken maken
Deze werkwijze begint met het maken van een algemeen plan voor de héle buurt. Zo zorgen we ervoor dat de uitwerking van het plan per cluster in samenhang gebeurt met het grotere geheel dat de buurt vormt. In dit plan staan onder andere de afspraken die we van tevoren met de huurdersvereniging hebben gemaakt. Zo is bijvoorbeeld afgesproken dat we de sociale structuur van de Van der Pekbuurt voortdurend in ons achterhoofd houden, om de leefbaarheid in de buurt te waarborgen. Ook staat in dit plan dat we per cluster in gesprek gaan met een bewonerscommissie die dat specifieke cluster vertegenwoordigt.
Zowel uitleggen als luisteren
We luisteren naar de wensen en behoeften van de huurders door in gesprek te gaan met de bewonerscommissie (en/of huurdersvereniging) en nemen deze zoveel mogelijk mee in onze plannen. Ook doen we ons best om onze afwegingen en keuzes goed te onderbouwen. Want hoewel we de input van onze huurders veelal in onze plannen verwerken, besluiten we soms ook om dat niet te doen. In zo’n geval verschillen onze standpunten. Dat is onvermijdelijk en hoeft ook geen probleem te zijn.
Wederzijds begrip
Directeur Erik Gerritsen: “Participatie gaat niet over wie aan het langste eind trekt of gelijk krijgt, maar over wederzijds begrip. Dat we begrijpen waarom een bewoner er moeite mee heeft dat de geliefde indeling van zijn woning verandert, bijvoorbeeld. Of, andersom: dat onze bewoners begrijpen waarom we voor bepaalde installaties en oplossingen kiezen. Juist door doorlopend met elkaar in gesprek te blijven en steeds mee te denken, ontstaat dat begrip meestal gaandeweg.”
Badkamer aan straatkant
Zo hoorden we van de bewonerscommissie een sterke wens om een aparte kast voor de wasmachine te hebben, zodat deze niet meer in de badkamer hoeft te staan. Dankzij een slimme oplossing kunnen bewoners bij bepaalde woningtypes deze nu onder de trap kwijt. Een ander voorbeeld is de bewoner die – tegen onze uitgangspunten in – dolgraag zijn woonkamer aan de tuinkant wilde hebben, waardoor zijn badkamer aan de straatkant zou komen te zitten. Dit zat niet in de standaard projectplannen, maar hebben we voor deze specifieke woning wel gedaan. In de buurt ontstond vervolgens onbegrip: een badkamer aan de straatkant, hoe konden we zoiets nou bedenken?! Toen we hen vervolgens meenamen in het hoe en waarom achter dit besluit, stelden ze hun mening bij. Met andere woorden: het loont om met elkaar in gesprek te blijven.
Afwegingen overbrengen
Toch is niet alles mogelijk. Als een verzoek niet in de projectplannen past, dan moeten we 'nee' verkopen. Dit geldt bijvoorbeeld voor het plaatsen van vloerverwarming op verdiepingen, waarvan we om zowel financiële als technische redenen besloten dit niet te doen. Deze oplossing was namelijk erg kostbaar en zou ’s winters voor onvoldoende warmte kunnen zorgen. Zo’n besluit zorgt logischerwijs voor teleurstellingen. Sommige bewoners willen namelijk liever geen radiatoren in hun woning, omdat die ruimte innemen. In zulke gevallen is het belangrijk dat we onze afwegingen goed overbrengen. De realiteit is ook dat we het, bij een renovatie van meer dan duizend woningen, nooit iedereen naar de zin kunnen maken. Daarnaast moeten we ook blijven kijken naar het bredere plaatje: onze renovatieopgave is enorm en onze financiële middelen zijn beperkt, dus iedere euro moeten we passend uitgeven.
Vertrouwen over en weer
Tegelijkertijd is het eerlijke verhaal echter óók dat we sommige dingen simpelweg niet goed doen (of gedaan hebben). We zien dan ook in de praktijk dat het vertrouwen en begrip over en weer vaak kwetsbaar is – en niet alleen in de Van der Pekbuurt, overigens. Dit heeft ook te maken met het wantrouwen in de maatschappij richting instanties, bijvoorbeeld omdat bewoners zich niet gezien voelen. Dat is voor ons geen onbekend terrein.
Een extra aanmoediging
Zo legde Documentaire De Verkrotte Droom bloot dat bewoners zich niet gehoord voelden en dat jarenlange vertragingen hun woongeluk hebben aangetast. Dit is voor ons nog een extra aanmoediging om het beter te doen. Aan de andere kant voelt het bouwen aan vertrouwen voor de collega’s die de processen begeleiden, soms als koorddansen: het is een wankele bedoening, een voortdurende zoektocht naar evenwicht. Ook kunnen situaties ontstaan waarin de gesprekken en discussies verharden. Emoties voor zowel onze huurders als onze medewerkers kunnen daarin hoog oplopen. Vertrouwen is óók essentieel om daar samen weer uit te komen.
Participatie is hierbij geen toverwoord of magisch duizenddingendoekje, maar het speelt wel een sleutelrol in succesvolle renovaties: voor de bewoners én voor onszelf.
Meer over dit onderwerp:
Geen nieuws meer missen?
Ontvang het laatste nieuws in uw inbox. Meld u aan voor onze nieuwsbrief